14 projektów o wartości 150 tysięcy złotych prowadzonych przez 14 organizacji pozarządowych w 54 miejscowościach w Polsce – to efekty pierwszego roku działania programu „Nasze powietrze”.
Program „Nasze Powietrze” realizowany jest przez stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy w ramach projektu zintegrowanego „Wdrażanie Programu ochrony powietrza w województwie małopolskim – Małopolska w zdrowej atmosferze”, wspieranego z programu Unii Europejskiej LIFE.
„Nasze powietrze” to program, w ramach którego społeczności lokalne są wspierane w podejmowaniu działań na rzecz czystego powietrza. Program realizowany jest na terenie dwóch województw: małopolskiego i śląskiego. To właśnie te dwa regiony należą do obszarów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu nie tylko w Polsce, ale w całej Unii Europejskiej.
Program ukierunkowany jest na edukację oraz aktywizację społeczności lokalnych ponieważ to zrozumienie i zaangażowanie ze strony mieszkańców jest jednym z kluczowych czynników wpływających na powodzenie działań na rzecz ochrony powietrza.
Główne cele programu to: 1. Podniesienie świadomości wśród członków społeczności lokalnych na terenie województwa małopolskiego i/lub śląskiego na temat zanieczyszczenia powietrza i rozwiązań służących poprawie jakości powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji; 2. Podniesienie poziomu zaangażowania społeczności lokalnych na terenie województwa małopolskiego i/lub śląskiego w działania na rzecz poprawy jakości powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji; 3. Rozwój ruchów i inicjatyw społecznych działających na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim i/lub śląskim.
W ramach programu przyznawane są dotacje od 3 000 do 15 000 zł. Nie jest wymagany finansowy wkład własny. O dotacje mogą ubiegać się zarówno organizacje pozarządowe, jak i grupy nieformalne działające przy organizacjach pozarządowych.
W pierwszym roku działania programu w otwartym konkursie grantowym na projekty realizowane przez organizacje pozarządowe, samodzielnie lub w partnerstwie z grupami nieformalnymi wpłynęło 38 wniosków o dotację. W ich ocenę zaangażowanych było grono niezależnych ekspertów. Dofinansowanie przyznano 14 najwyżej ocenionym projektom1.
Od listopada 2016 r. do kwietnia 2017 r., 14 organizacji pozarządowych uczestniczących
w programie zrealizowało 14 projektów o wartości ponad 150 000 złotych. Działania prowadzone były w 54 miejscowościach w województwach małopolskim i śląskim.
Co udało się osiągnąć dzięki programowi
Duża część inicjatyw podejmowanych przez organizacje pozarządowe koncentrowała się na wspieraniu działań służących informowaniu o zanieczyszczeniu powietrza w regionie, monitorowaniu zmian, promowaniu dobrych praktyk. Starano się zainteresować problemem lokalne autorytety i władze. Wspierano konsultacje społeczne dotyczące m.in. uchwał antysmogowych dla województwa małopolskiego i śląskiego.
Działania służące edukacji oraz uwrażliwianiu na problem zanieczyszczenia powietrza, skierowane były zarówno do szerokiej opinii publicznej, jak i do wybranych grup społecznych. Zorganizowano warsztaty i szkolenia dla urzędników, służb mundurowych, lekarzy, przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, czy hotelarzy. W działaniach edukacyjnych wzięło udział ponad 7800 osób, w tym ponad 100 nauczycieli, 7027 uczniów i 532 seniorów (resztę stanowili. Kampanie medialne i ambientowe osiągnęły zasięg 52 000 odbiorców.
REZULTATY PROGRAMU
Edukacja i szkolenia
Istotne były działania edukacyjne i szkoleniowe, adresowane zarówno do mieszkańców, jak i do przedstawicieli władz (głównie radnych i urzędników samorządowych) czy funkcjonariuszy służb patrolowych (straż gminna, straż miejska, policja)jak i osób związanych z biznesem (hotelarze). Dotyczyły one m. in. takich zagadnień, jak egzekwowanie przepisów ochrony środowiska, sposób pobierania i przeprowadzania badań próbek popiołu czy składania wniosków o dofinansowanie wymiany kotła, ale także kwestii zdrowotnych związanych z zanieczyszczeniem powietrza. Dzięki szkoleniom mieszkańcy byli lepiej przygotowani do reakcji na problem, ale także świadomi jego wagi. Nieco inny charakter miały działania edukacyjne adresowane do dzieci i młodzieży. Skupiały się one w dużej mierze na przekazywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony środowiska i zdrowia, przygotowywania młodych ludzi do i prowadzenia konkretnych działań na rzecz swojej społeczności. W sumie przeszkolono ok. 7800 osób (w tym ponad 7000 dzieci i młodzieży)
Działania na rzecz lokalnych społeczności
Mieszkańcy i mieszkanki zachęcani przez organizacje pozarządowe brali też udział w działaniach na rzecz lokalnych społeczności oraz podejmowali „oddolne” inicjatywy mające na celu poprawę jakości powietrza. W ramach spotkań z władzami powstawały społeczne rekomendacje lub koncepcje. Również dzieci i młodzież włączały się w działania na rzecz swoich społeczności prowadząc debaty dotyczące lokalnych problemów.
Konsultacje społeczne
W proces konsultacji społecznych uchwał antysmogowych dla województw małopolskiego i śląskiego w aktywny sposób zaangażowały się organizacje pozarządowe biorące udział w programie we współpracy z instytucjami samorządowymi.
Uczestnicy
W inicjatywach służących zwiększaniu aktywności mieszkańców i mieszkanek wzięło udział ponad 7800 osób (w tym dzieci i młodzież). W działaniach wzięło udział 18 organizacji pozarządowych (jako liderzy projektów, partnerzy bądź uczestnicy) i ponad 100 instytucji publicznych (takich jak: samorząd lokalny, domy kultury, szkoły).
Dokumentowanie i upowszechnianie
Organizacje wydawały własne publikacje i promowały wydarzenia zarówno w mediach konwencjonalnych jak i społecznościowych, co służyło dokumentowaniu i upowszechnianiu programu.
Cały raport można pobrać poniżej:
