31 grudnia 2015 roku opublikowany został najnowszy raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska przedstawiający zanieczyszczenie powietrza rakotwórczymi i mutagennymi zanieczyszczeniami w polskich miastach. W którym mieście jest najlepiej, a w którym najgorzej?
Raport opisuje zanieczyszczenie wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (WWA) w roku 2014. Stan zanieczyszczenia powietrza w Polsce wyłaniający sią z raportu jest zatrważający. Na 98% stacji pomiarowych norma rocznego stężenia dla benzo[a]pirenu (BAP), uznawanego za wskaźnik zanieczyszczenia wszystkimi WWA, została przekroczona. Największe zanieczyszczenie powietrza tymi związkami odnotowano w miastach południowej i centralnej Polski. Na niektórych ze stacji pomiarowych średnie roczne stężenie wyniosło 1700 % normy
Okazuje się, że to nie największe miasta i metropolie w Polsce mają największy problem z zanieczyszczeniem WWA. Wynika to z faktu, że to w małych miastach częściej stosowane jest ogrzewanie budynków paliwami złej jakości wykorzystujące piece i kotły nie spełniające żadnych norm. To właśnie spalanie paliw stałych (węgla i drewna) w domowych piecach i kominkach jest głównym źródłem rakotwórczych WWA. Według szacunków Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE) aż 87% unoszących się w powietrzu rakotwórczych cząsteczek WWA pochodzi z domowych palenisk i związane jest z ogrzewaniem budynków. Dla porównania: z koksowni pochodzi 9% zanieczyszczeń WWA, a z transportu tylko 2%.
Miasta o najgorszym powietrzu
Miastem o największym zanieczyszczeniu powietrza benzo[a]pirenem jest Nowa Ruda w woj. dolnośląskim, gdzie zanotowano rekordową wartość stężenia BAP – 17.0 ng/m3! W tej miejscowości w pierwszej połowie stycznia 2014 roku stężenie tego zanieczyszczenia sięgnęło aż 60 ug/m3 (przy rocznej normie 1 ng/m3)!
Jeśli chodzi o województwa, to najgorzej jest w małopolskim, gdzie średnie roczne stężenie B[a]P wynosiło aż 7,47 ng/m3. Co ciekawe, województwo łódzkie ma bardziej zanieczyszczone powietrze WWA niż śląskie, chociaż w obydwu normy zostały przekroczone (Odpowiednio 7,18 ng/m3 i 6,58 ng/m3). Dla przypomnienia – norma zanieczyszczenia to 1 ng/m3.
15 najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce biorąc pod uwagę średnioroczny poziom B[a]P – norma 1 ng/m3
1.Nowa Ruda – 17 ng/m3
2.Opoczno – 15 ng/m3
3.Nowy Targ – 15 ng/m3
4.Rybnik – 12 ng/m3
5.Sucha Beskidzka – 11 ng/m3
6.Proszowice – 10,0 ng/m3
7.Nowy Sącz – 10,0 ng/m3
8.Tomaszów Mazowiecki – 9,8 ng/m3
9.Godów – 9,6 ng/m3
10.Zakopane – 9,1 ng/m3
11.Brzeziny – 9,1 ng/m3
12.Miechów – 9,0 ng/m3
13.Zabrze – 8,7 ng/m3
14.Rabka Zdrój – 8,1 ng/m3
15.Otwock – 8,0 ng/m3
Dane: Państwowy Monitoring Środowiska – Inspekcja Ochrony Środowiska
Miasta o najmniejszym zanieczyszczeniu powietrza B[a]P
Według danych Państwowego Monitoringu Środowiska jedynym miastem spełniającym normy jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia B[a]P jest Słupsk (0.99 ng/m3). Najlepsze pod względem stężenień B[a]P są miasta w woj. podlaskim (średnia 1,94 ng/m3) Nieco gorzej jest w woj. pomorskim (średnia 2,44 ng/m3)i warmińsko -mazurskim (średnia 2,68 ng/m3). Warto zwrócić uwagę, że powietrze w tych województwach i tak ponad dwukrotnie przekracza normy czystości.
15 miast o najczystszym powietrzu biorąc pod uwagę średnioroczny poziom B[a]P– norma 1 ng/m3
1. Słupsk – 0.99 ng/m3
2. Działoszyn – 1,0 ng/m3
3. Liniewko – Kościerskie – 1,3 ng/m3
4. Gdynia– 1,4 ng/m3
5. Władysławowo – 1,6 ng/m3
6. Kwidzyn – 1,7 ng/m3
7. Koszalin – 1,7 ng/m3
8. Zamość – 1,8 ng/m3
9. Suwałki – 1,8 ng/m3
10. Gdańsk– 1,8 ng/m3
11. Szczecin – 1,9 ng/m
12. Olsztyn – 2,0 ng/m3
13. Leszno – 2,0 ng/m3
14. Lublin – 2,1 ng/m3
15. Białystok – 2,1 ng/m3
Dane: Państwowy Monitoring Środowiska – Inspekcja Ochrony Środowiska
Polska jest niekwestionowanym liderem jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza benzo[a]pirenem. Średnie stężenie tej substancji dla całego kraju sięga 600% normy. W Czechach jest to 150% normy, na Słowenii około 120%. W większości krajów europejskich stężenia B[a]P pozostają w normie.
