Czym jest smog?
Termin „smog” powstał z połączenia dwóch angielskich słów: smoke (dym) oraz fog (mgła). Smog jest więc, najprościej mówiąc, nienaturalnym i niebezpiecznym zjawiskiem, podczas którego występuje połączenie znacznego zanieczyszczenia powietrza oraz niekorzystnych warunków atmosferycznych, sprzyjających kumulacji zanieczyszczeń. Najbardziej zagrożone smogiem są tereny położone w dolinach bądź innych zagłębieniach terenu, utrudniających rozprzestrzenianie się szkodliwych substancji w powietrzu.
Głównym odpowiedzialnym za smog jest człowiek, emitujący zanieczyszczenia z domowych palenisk, przemysłu, czy transportu drogowego (Więcej na ten temat w zakładce PRZYCZYNY). Z kolei naturalnymi czynnikami sprzyjającymi smogowi, na które nie mamy wpływu, są zamglenia wynikające z dużej wilgotności powietrza, a także brak wiatru. Kumulacji zanieczyszczeń w powietrzu służy również występowanie zjawiska inwersji termicznej (wzrostu temperatury wraz z wysokością), do czego dochodzi szczególnie w mroźne, bezchmurne i bezwietrzne noce. Przy powierzchni ziemi utrzymuje się wtedy dużo niższa temperatura niż na wysokości wyższej (kilkadziesiąt lub kilkaset metrów nad gruntem), co powoduje, iż zimniejsze powietrze na dole nie ma możliwości ruchu pionowego w górę – jest blokowane przez poziomą „barierę” stworzoną przez ciepłe powietrze znajdujące się w górnych partach.
W przypadku, gdy powietrze to zawiera zanieczyszczenia, one również są zatrzymywane i kumulowane w dolnych partiach, bez możliwości rozprzestrzeniania pionowego. Ze względu na ograniczoną wysokość warstwy inwersyjnej można stwierdzić, iż najbardziej negatywny wpływ inwersji termicznej zauważalny jest dla zanieczyszczeń pochodzących z niskiej emisji (tj. emisji z domowych, niskich kominów) - emisje przemysłowe, dzięki wysokim kominom pozwalają na transport zanieczyszczeń powyżej warstwy inwersyjnej i rozprzestrzenianie ich na duże odległości.
Rodzaje smogu
Wyróżnić możemy dwa rodzaje smogu, zależne od składu i warunków tworzenia.
Smog typu londyńskiego
(klasyczny, kwaśny)
Smog typu londyńskiego jest charakterystyczny dla umiarkowanej strefy klimatycznej, z wyraźnym, trwającym zazwyczaj od listopada do marca sezonem grzewczym. Powstaje na skutek spalania w celach grzewczych paliw stałych w domowych paleniskach i składają się na niego przede wszystkim pyły i dwutlenek siarki.
Smog typu Los Angeles
(fotochemiczny)
Smog typu Los Angeles można zaobserwować głównie w lecie, w suche upalne dni, kiedy występuje nadmierny ruch uliczny. Ma wtedy miejsce wysoka koncentracja zanieczyszczeń komunikacyjnych, przede wszystkim dwutlenku azotu, który w reakcji z promieniowaniem słonecznym i w obecności innych zanieczyszczeń, jak tlenek węgla czy lotne związki organiczne powoduje powstanie groźnego dla zdrowia ozonu.
Jakie substancje zanieczyszczają powietrze?