Krakowski Alarm Smogowy zmierzył stężenia dwutlenku azotu w 44 lokalizacjach w Krakowie. We wszystkich punktach pomiaru stężenie przekraczało rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia. Po zwycięstwie nad „kopciuchami” czas na ograniczenie w mieście ruchu tych aut, które najbardziej zanieczyszczają powietrze – komentują aktywiści KAS. Dalsza poprawa jakości powietrza w Krakowie będzie wymagać utworzenia skutecznej Strefy Czystego Transportu.
Kraków to miasto z pierwszą w Polsce uchwałą antysmogową. Dzięki zakazowi palenia węglem i drewnem, jakość powietrza w stolicy Małopolski znacząco się poprawiła. Liczba “dni smogowych” w ciągu roku zmniejszyła się z około 120 w 2012 do 40 w 2022.
Niestety, jeśli chodzi o stężenia dwutlenku azotu, za które w około 80% odpowiada ruch samochodowy, Kraków ma poważny problem. Aby zbadać jego skalę, Krakowski Alarm Smogowy we współpracy z Zarządem Transportu Publicznego, przeprowadził badanie stężenia tej szkodliwej substancji w 44 punktach w mieście za pomocą tzw. próbników pasywnych. To już trzecie tego typu badanie przeprowadzone przez KAS, a jego wyniki pokazują, że mieszkańcy Krakowa oddychają powietrzem nie spełniającym norm jakości.
W żadnej z badanych lokalizacji stężenie nie spełniło wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia, która określona jest na poziomie 10 µg/m3. Nawet w miejscach oddalonych od ulic z dużym ruchem samochodowym (np. Rynek Główny) mieszkańcy Krakowa nie oddychają powietrzem spełniającym zaleceń zdrowotnych. W aż 16 lokalizacjach na 44 zostały przekroczone obowiązujące obecnie w Polsce normy stężenia NO2 w powietrzu – a więc próg 40 µg/m3. Jest to wartość aż czterokrotnie wyższa niż zalecenia WHO. Warto zaznaczyć, że niedługo normy dla stężenia NO2 zostaną zaostrzone do poziomu 20 µg/m3 - takiej normy nie spełnia aż 41 z 44 badanych lokalizacji, w tym miejsca o mniejszym natężeniu ruchu samochodowego.
Dwutlenek azotu to gaz, którego szkodliwy wpływ wykazuje szereg badań naukowych. Co gorsze, narażenie dzieci na wdychanie tego zanieczyszczenia jest nawet o 30% większe niż dorosłych - ze względu na niższy wzrost. Długotrwałe oddychanie powietrzem o stężeniu NO2 większym o 10 µg/m3 powoduje wzrost ryzyka zachorowania na astmę nawet o 10-17%. Wysokie stężenia NO2 zwiększają również ryzyko wystąpienia ostrych infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci – 9% dla stężenia wyższego o 10 µg/m3. Istnieje związek między zapadalnością na cukrzycę, a wyższym zanieczyszczeniem powietrza NO2. Badania epidemiologiczne potwierdzają większe ryzyko zgonu z powodu zapalenia płuc lub oskrzeli – dla wzrostu stężenia NO2 w powietrzu o 10 µg/m3, ryzyko rośnie to aż o 6%. Dodatkowo zanieczyszczenia pochodzące z samochodów zwiększają ryzyko udarów, zawałów mięśnia sercowego czy zachorowania na nowotwory.
Psychologowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, ustalili, że w okresach wysokich stężeń dwutlenku azotu w miejscach, w których uczą się dzieci, notuje się ich obniżoną zdolność do podtrzymania uwagi w zakresie potrzebnym do zapamiętywania i rozumowania. W badaniu porównywano wyniki testów dzieci, które prowadzono w różne dni, w tym w dni z wysokimi stężeniami dwutlenku azotu w powietrzu – zanotowano pogorszenie wyników w czasie testów od kilku do nawet 20 procent.
- W kontekście prowadzonej obecnie debaty na temat SCT zapomina się o podstawowym aspekcie, a mianowicie po co jest strefa czystego transportu. A powstała ona po to żeby chronić zdrowie i życie mieszkańców Krakowa - mówi Andrzej Guła, prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego i dodaje: - Żeby ograniczyć zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem azotu niezbędne jest wyeliminowanie z ruchu miejskiego tych pojazdów, które emitują najwięcej zanieczyszczeń. Są to głównie starsze samochody z silnikiem Diesla. Strefa Czystego Transportu ogranicza ruch właśnie tych aut, które najbardziej przyczyniają się do zanieczyszczenia powietrza. Mimo, że jej przepisy są stosunkowo łagodne - w 2026 r. do strefy wjadą nawet 26-letnie auta benzynowe i 17-letnie auta z silnikiem Diesla - to i tak pozwoli to na ograniczenie emisji dwutlenku azotu niemal o 50%.
Link do raportu:
