Na liście miejscowości najbardziej z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem przeważają małe miasta i gminy wiejskie. Jednocześnie świadomość zagrożenia wynikającego z oddychania zanieczyszczonym powietrzem jest tam najniższa. Dlatego Polski Alarm Smogowy rozpoczyna kampanię „Zobacz, czym oddychasz” w 28 miastach i wsiach. To już siódma odsłona akcji edukacyjnej, w czasie której “mobilne płuca” trafią aż do 13 województw. Instalacje pojawią się przede wszystkim w gminach, w których nie są prowadzone pomiary jakości powietrza, aby unaocznić mieszkańcom jak poważnym problemem jest oddychanie zanieczyszczonym powietrzem.
W tym sezonie grzewczym “mobilne płuca” trafią aż do trzynastu województw i 28 miejscowości. W każdej z nich będą mierzyć jakość powietrza i pokazywać czym oddychają mieszkańcy. Tegoroczna kampania odbywa się ze współudziałem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego oraz Urzędu Miasta Warszawa.
- Bardzo zależało nam, by instalacje mobilnych płuc trafiły do mniejszych miejscowości, w których nie ma pomiaru jakości powietrza – mówi Piotr Siergiej, rzecznik PAS – w tym sezonie grzewczym udało nam się dotrzeć do wielu gmin wiejskich. Co ważne, nasze instalacje pojawią się tam na prośbę władz lokalnych, które zdecydowały się na edukowanie swoich mieszkańców. Przy okazji pobytu instalacji w ich gminach organizowane będą różne wydarzenia informacyjno-edukacyjne. Na podstawie pomiarów jakości powietrza prowadzonych przez GIOŚ, wiemy że największe zanieczyszczenie występuje głównie w małych miejscowościach, które dominują na liście smogowych rekordzistów. Jednocześnie badania opinii publicznej pokazują, że to w tych miejscach świadomość zagrożenia, jakim jest zanieczyszczenie powietrza, jest najmniejsza. Dlatego cieszymy się, że nasza kampania zawita głównie do mniejszych miast i gmin wiejskich.
Pomimo trwałego trendu wskazującego na powolną poprawę jakości powietrza, rok 2024 pojawił się jako anomalia: średnie stężenia PM10 wzrosły aż o 7% w porównaniu z rokiem 2023. Dlatego kampania uświadamiająca skalę zagrożenia, jakim jest oddychanie zanieczyszczonym powietrzem jest w małych gminach tak istotna.
Mobilne płuca pojawią się m.in. w 7 gminach województwa mazowieckiego, natomiast warto powiedzieć, że dzięki dofinansowaniu z budżetu Mazowsza uzyskanemu przez Polski Alarm Smogowy w ramach otwartego konkursu ofert, mazowiecka część projektu ma szerszy wymiar. Mazowieccy urzędnicy i ekodoradcy z 69 gmin Metropolii Warszawskiej zostaną przeszkoleni w zakresie wdrażania uchwały antysmogowej. Dzięki zdobytym kompetencjom i wymianie doświadczeń działania na rzecz ochrony mieszkańców przed smogiem i skutkami ubóstwa energetycznego będą bardziej efektywne. Pojawienie się mobilnych płuc sprawi, że mieszkańcy będą mieli szansę na własne oczy przekonać się, jak poważne konsekwencje dla zdrowia ma wdychanie smogu i dlaczego wspólne działania na rzecz czystego powietrza są tak potrzebne - zaznacza Marcin Podgórski, Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie.
Płuca będą ustawione również w czterech dzielnicach Warszawy na terenie pięciu szkół. Obecność płuc w stolicy jest elementem projektu finansowanego ze środków KPO. Obok termomodernizacji szkół i przedszkoli projekt umożliwia przeprowadzenie w 25 placówkach programu edukacyjnego dla całej społeczności: uczennic i uczniów, rodziców, grona pedagogicznego. Jakość powietrza w Warszawie systematycznie się poprawia, ale nie spoczywamy na laurach. Wiemy, że edukacja miała duży wpływ na skalę wymiany kopciuchów w stolicy, dlatego każda akcja uświadamiająca w kwestii smogu ma znaczenie – podkreśla Magdalena Młochowska, Dyrektor Koordynator ds. zielonej Warszawy.
Dwumetrowy model ludzkich płuc „oddycha” pochłaniając zanieczyszczenia, które osiadają na białej materii pokrywającej instalację. Powietrze zasysane jest poprzez białą flizelinę pokrywającą makietę przez dwa wentylatory symulujące proces oddychania. Zanieczyszczenia powietrza filtrowane przez “płuca” osiadają na białej materii, która – zależnie od poziomu zanieczyszczenia powietrza – przybiera grafitowy, a nawet czarny kolor. Instalacja ustawiana jest na cztery tygodnie w różnych lokalizacjach, ale głównie w miejscach, w których nie ma pomiarów jakości powietrza, a mieszkańcy często nie mają świadomości, jakim powietrzem oddychają.
W tej edycji kampanii do współpracy zaprosiliśmy środowisko naukowe i lekarskie. Jednym z naszych celów jest edukacja, dlatego chcielibyśmy wesprzeć głos nauki w dyskusji o smogu. To szczególnie ważne w czasach szerzącej się dezinformacji. W roli Ambasadorów i Ambasadorek kampanię wspierają między innymi: dr n. med. Katarzyna Musioł - specjalistka chorób dziecięcych, onkolog i hematolog dziecięcy, dr n. med. Piotr Dąbrowiecki - specjalista chorób wewnętrznych, alergolog, dr hab. n. med. Michał Krzyżanowski - epidemiolog środowiskowy, prof. dr hab. Bolesław Samoliński, specjalista zdrowia publicznego, alergolog, otorynolaryngolog. Na liście ambasadorów znalazły się również organizacje: Polskie Towarzystwo Alergologiczne i Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP oraz Europejskie Centrum Czystego Powietrza.
Partnerami kampanii są: Allegro Foundation, Clean Air Fund oraz Fundacja Better Future. Kampanię wspiera również Edukacyjna Sieć Antysmogowa NASK. Na terenie województwa mazowieckiego kampania prowadzona jest w ramach projektu “Czyste Powietrze dla Metropolii Warszawskiej” sfinansowanego ze środków Zarządu Województwa Mazowieckiego.
Lista miejscowości uczestniczących w kampanii
30.10 - 27.11 Michałowice, woj. mazowieckie 30.10 - 27.11 Wieliszew, woj. mazowieckie 30.10 - 27.11 Izabelin, woj. mazowieckie 30.10 - 27.11 Radlin, woj śląskie 30.10 - 27.11 Warszawa, woj. mazowieckie 30.10 - 27.11 Tarczyn, woj. mazowieckie 7.11 - 21.11 Jelenia Góra, woj. dolnośląskie 21.11 - 5.12 Twardogóra, woj. dolnośląskie
28.11 - 29.12 Prażmów, woj. mazowieckie 28.11 - 29.12 Dąbrówka, woj. mazowieckie 28.11 - 29.12 Józefów, woj. mazowieckie 28.11 - 29.12 Łazy, woj śląskie 28.11 - 29.12 Żagań, woj. lubuskie 28.11 - 29.12 Warszawa, woj. mazowieckie 5.12 - 19.12 Brzeg Dolny, woj. dolnośląskie
30.12 – 28.01 Oborniki Śląskie, woj. dolnośląskie 30.12 - 28.01 Zduńska Wola, woj. łódzkie 30.12 - 28.01 Warszawa, woj. mazowieckie 30.12 - 28.01 Miasteczko Śląskie, woj. śląskie 30.12 - 28.01 Mosina, woj. wielkopolskie 2.01 - 28.01 Chorzele, woj. mazowieckie
29.01 - 26.02 Frampol, woj. lubelskie 29.01 - 26.02 Sękowa, woj małopolskie 29.01 - 26.02 Białystok, woj. podlaskie 29.01 - 26.02 Krzepice, woj śląskie 29.01 - 26.02 Dąbrowa, woj. kujawsko-pomorskie 29.01 - 26.02 Warszawa, woj. mazowieckie
27.02 - 27.03 Lesko, woj. podkarpackie 27.02 - 27.03 Iwkowa, woj małopolskie 27.02 - 27.03 Bielsk Podlaski, woj. podlaskie 27.02 - 27.03 Warszawa, woj. mazowieckie 27.02 - 27.03 Gorzów Śląski, woj. opolskie 27.02 - 27.03 Kolbudy, woj. pomorskie
