Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest inicjatorem wyjątkowej pomocy edukacyjnej, dzięki której uczniowie będą mogli badać jakość powietrza. Moduł Jakość Powietrza opracowało Centrum Nauki Kopernik ze wsparciem merytorycznym ekspertów Polskiego Alarmu Smogowego.
Doświadczenia zawarte w module Jakość Powietrza. Badanie zanieczyszczeń pyłowych skupiają się przede wszystkim na zanieczyszczeniach pyłowych i najważniejszych kwestiach z nimi związanych. Co to znaczy, że jakość powietrza jest zła? Czy smog za naszym oknem to ten sam smog, który utrzymywał się w Londynie w latach 50. XX wieku? Skąd biorą się zanieczyszczenia pyłowe i co kryje się pod pojęciem niskiej emisji? Dlaczego drobiny unoszące się w powietrzu wpływają negatywnie na organizmy żywe? Na te i podobne pytania odpowiedzi znajdują się w podręczniku oraz w wyjaśnieniach merytorycznych do doświadczeń.
Doświadczenie uczy
Zaproszony do wykonania pierwszych eksperymentów minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka podkreśla, że dzięki prostym doświadczeniom z zestawu Jakość Powietrza każdy może się przekonać, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, czym oddychamy. „Wszyscy, niezależnie od wieku czy poglądów, oddychamy tym samym powietrzem. Dlatego każdemu z nas powinno zależeć na tym, aby było ono czyste i spełniało określone normy. Budowanie świadomości ekologicznej przez własne doświadczenie pozwoli dzieciom i młodzieży zrozumieć we właściwy sposób, czym jest ochrona środowiska. Liczę, że zachęci ich też do dbania o jakość powietrza” – powiedział.
Od czystości powietrza zależy prawidłowy rozwój oraz jakość i długość życia ludzi, a także innych organizmów żywych. Zjawiska tzw. niskiej emisji oraz smogu to widoczny efekt działania człowieka na szkodę środowiska i własnego zdrowia. Wpływ na ich powstawanie mają głównie nieekologiczne systemy ogrzewania w naszych domach, zanieczyszczenia generowane przez zakłady przemysłowe. Wpływają na to także spaliny samochodowe, zawierające szkodliwe gazy i zanieczyszczenia pyłowe.
Nowoczesny sposób kształcenia
„Poprawa jakości powietrza jest priorytetem działań Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, stąd inicjatywa przygotowania pomocy dydaktycznej, która pozwoli także dzieciom i młodzieży na badanie jakości i zaznajomi je ze zjawiskami zanieczyszczenia powietrza, uświadamiając ten problem ekologiczny. W ten sposób Narodowy Fundusz pragnie zwrócić uwagę młodego pokolenia na kwestie ochrony powietrza oraz wesprzeć szkoły i samorządy w realizacji edukacji ekologicznej” – mówi prof. Maciej Chorowski, prezes NFOŚiGW. „Dla mnie, jako naukowca, bardzo ważny jest też fakt, że to propozycja nowoczesnego sposobu kształcenia, który opiera się przede wszystkim na samodzielnym poznawaniu zjawisk zachodzących w przyrodzie – poprzez obserwację i eksperymentowanie” – podkreśla Chorowski.
W swojej ponad 30-letniej działalności NFOŚiGW wspiera poprawę jakości powietrza przez programy finansujące inwestycje zarówno w sferze przemysłu, transportu, jak i wytwarzania energii w gospodarstwach domowych. Program „Czyste Powietrze” jest bezpośrednią odpowiedzią na problemy wskazane w pomocy edukacyjnej. Moduł Jakość Powietrza właśnie trafia do młodego pokolenia, aby jeszcze dobitniej uświadamiać potrzebę działania i współdziałania w celu ochrony powietrza.
Młodzi świadomi ekologicznie
Do realizacji projektu Narodowy Fundusz zaprosił Centrum Nauki Kopernik (CNK), które z sukcesem opracowało wcześniej kilka podobnych narzędzi edukacyjnych. Wspierają go także eksperci Polskiego Alarmu Smogowego (PAS), posiadający bogate doświadczenie i wiedzę zdobytą w praktyce z zakresu ochrony powietrza, a także prowadzenia działań edukacyjnych.
Moduł Jakość Powietrza to kolejna już pomoc edukacyjna z serii Modułowych Pracowni Przyrodniczych, przygotowana przez zespół Centrum Nauki Kopernik. Nauczyciele otrzymują w postaci modułów gotowe narzędzia, umożliwiające im prowadzenie nowoczesnych zajęć z wykorzystaniem metody badawczej. Wzorowana na sposobie pracy naukowców, metoda ta rozwija kluczowe kompetencje XXI wieku. Te kompetencje są niezbędne do sprawnego funkcjonowanie w świecie i radzenia sobie z coraz bardziej złożonymi wyzwaniami, jakie stawia przed nami współczesna rzeczywistość” – mówi Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.
Przedstawicielka Polskiego Alarmu Smogowego Ewa Lutomska, wiceprezes Karkowskiego Alarmu Smogowego, dodaje: „Budowanie świadomości na temat problemu zanieczyszczenia powietrza jest bardzo ważne, ponieważ pozwala dostrzegać uciążliwości, które dotychczas były niezauważalne oraz podejmować działania, które pomogą im zapobiegać. Zależy nam na tym, aby młode pokolenie umiało rozpoznać zagrożenia w środowisku i prawidłowo na nie reagować. Dlatego włączyliśmy się w projekt Modułowych Pracowni Przyrodniczych Jakość Powietrza”.
Moduł Jakość Powietrza
Moduł Jakość Powietrza jest przeznaczony dla nauczycieli i uczniów szkół podstawowych klas VI–VIII. Może także z powodzeniem służyć do nauczania w szkołach średnich. W skład zestawu wchodzi pudełko ze sprzętem oraz publikacja skierowana do nauczycieli. W pudełku znajduje się mikrokontroler z czujnikiem pyłu oraz elementy niezbędne do obsługi tych urządzeń i wykonania doświadczeń. Podręcznik zawiera: teksty merytoryczne, wyjaśniające zjawiska związane z zanieczyszczeniem powietrza oraz scenariusze doświadczeń w formie osobnych kart ucznia i nauczyciela. Ich wersje do druku znajdują się na karcie pamięci flash na końcu książki.
Głównym celem realizacji zajęć z wykorzystaniem Modułu Jakość Powietrza jest przybliżenie uczniom tematu zanieczyszczeń powietrza. Nacisk postawiono na zanieczyszczenia pyłowe, które mogą mierzyć za pomocą sprzętu zawartego w zestawie, z wykorzystaniem metody pracy badawczej. Dodatkowo zestaw pozwala na zapoznanie uczniów z techniką przeprowadzania pomiarów oraz metodami zbierania i analizowania danych, co wspiera rozwój tak dziś istotnych kompetencji cyfrowych.
Moduł Jakość Powietrza. Badanie zanieczyszczeń pyłowych został opracowany przez interdyscyplinarny zespół ekspertów Centrum Nauki Kopernik, posiadających doświadczenie w realizacji innowacyjnych działań edukacyjnych, programów badawczych dotyczących procesów uczenia się, a także kształtowania i rozwoju kompetencji XXI w. wśród dzieci i młodzieży, we współpracy merytorycznej ze specjalistami Polskiego Alarmu Smogowego. Będzie dostępny dla szkół w dystrybucji Centrum Nauki Kopernik od czerwca 2021 r.
Więcej o modułowych pracowniach przyrodniczych, w tym o module "Jakość Powietrza" na stronach Centrum Nauki Kopernik.
